Η Παγκόσμια Ημέρα Κατά των Ναρκωτικών καθιερώθηκε το 1987 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και είναι μια μέρα ευαισθητοποίησης και κινητοποίησης της κοινωνίας για το θέμα των εξαρτήσεων.

Με αφορμή την ημέρα αυτή, επιλέγουμε κάποια ενδιαφέροντα ερευνητικά στοιχεία:

• Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., η χρήση ψυχοτρόπων ουσιών ευθύνεται για 450.000 θανάτους ετησίως και η επιβλαβής χρήση αλκοόλ για 3,3 εκατομμύρια θανάτους.
• Πρόσφατα στοιχεία για την κατάσταση των ναρκωτικών στην Ευρώπη δείχνουν αύξηση στη χρήση ψυχοδιεγερτικών, όπως η κοκαΐνη, και πολύ μεγάλη χρήση στην κάνναβη, ενώ περιορίστηκε ο αριθμός των νέων χρηστών ηρωίνης.
• Σε έρευνα σε εφήβους στη χώρα μας το 2015, περίπου ένας στους 10 εφήβους (9,1%, 16 ετών), ανέφερε ότι είχε κάνει χρήση κάνναβης έστω και 1 φορά στη ζωή του, ενώ το 4,1% έχει κάνει τον τελευταίο μήνα.
• Στην Ετήσια Έκθεση του ΟΗΕ για τον έλεγχο των ναρκωτικών, αναφέρεται ότι «όσο νωρίτερα ξεκινά η χρήση, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες ανάπτυξης διαταραχής –εξαιτίας της χρήσης- στην ενήλικη ζωή».
• Έρευνα του ΚΕΘΕΑ ΠΙΛΟΤΟΣ σε μαθητές Γυμνασίων έδειξε ως ηλικία έναρξης της χρήσης νόμιμων αλλά και παράνομων ουσιών τα 13 χρόνια. Στην ίδια έρευνα, βρέθηκε ότι το 12% των εφήβων χρησιμοποιεί το κινητό του για περισσότερες από 6 ώρες την ημέρα, ενώ 2 στους 10 μαθητές ασχολούνται και με τυχερά παιχνίδια.

Συγκεκριμένα, η έννοια της εξάρτησης από κάποια ουσία ή από την πραγματοποίηση κάποιας συμπεριφοράς σχετίζεται με την αίσθηση ότι δεν μπορούμε χωρίς αυτήν και έτσι την αναζητάμε και την επαναλαμβάνουμε καταναγκαστικά παρ’ όλες τις αρνητικές συνέπειες που αυτή έχει στην ζωή μας. επίσης, νιώθουμε πολύ δυσάρεστα, έως και αφόρητα, όταν δεν μπορούμε να την επαναλάβουμε.

Για να καταλήξουμε στην εξάρτηση έχουν προηγηθεί άλλα στάδια και πολλοί παράγοντες (ατομικοί, οικογενειακοί και, κύρια, κοινωνικοί), που έχουν αλληλοδιαπλακεί.

Όλοι οι εξαρτημένοι αναζητούν στο αντικείμενο της εξάρτησής τους μια αίσθηση παρηγοριάς, ζωτικότητας και ελευθέρωσης από τον πόνο. Πρόκειται, όμως, σύμφωνα με τον Γκ. Ματέ, για μια αναζήτηση καταδικασμένη, που θέτει σε κίνδυνο την υγεία, την κοινωνική θέση, την αξιοπρέπεια και την ελευθερία τους.

Η εξάρτηση δεν είναι απλά μια ατομική επιλογή, ούτε οφείλεται αποκλειστικά σε κληρονομούμενα «κακά γονίδια»· διαμορφώνεται σταδιακά, μέσα από την εμπειρία και την κοινωνική θέση του ανθρώπου, ο οποίος μπορεί να μην έχει την υποστήριξη που χρειάζεται ή, ακόμα χειρότερα, να αποκλείεται από το δικαίωμα στην υγεία, στην εκπαίδευση, στην εργασία ή από υγιείς σχέσεις και κοινωνικά δίκτυα.

Αν σκεφτούμε ότι το κράτος, η Πολιτεία είναι αυτή που ορίζει ότι τα μέλη της έχουν δικαιώματα και υποχρεώσεις, θα περιμέναμε να παίρνει μέτρα μόνο για να ξαναγίνουν οι εξαρτημένοι ελεύθεροι, αυτόνομοι και παραγωγικοί και όχι να παραμένουν καθηλωμένοι στην εξάρτησή τους με προγράμματα μείωσης της βλάβης (π.χ. προγράμματα υποκαταστάτων, Χώροι Ελεγχόμενης Χρήσης), με την υποτίμηση των «στεγνών» προγραμμάτων απεξάρτησης και με την επιχειρούμενη νομιμοποίηση/απενοχοποίηση της κάνναβης.

Όπως λέει και ο ψυχοθεραπευτής κ. Κούβελας, όσο πιο ξεκάθαρα χρειάζεται να είναι τα όρια σε ένα παιδί, τόσο ξεκάθαρο χρειάζεται να είναι το μήνυμα από την Πολιτεία –και από όλους- σε έναν εξαρτημένο, ότι το ζητούμενο είναι να σταματήσει τη χρήση.

Μέσα στις νέες κοινωνικές συνθήκες, η δουλειά της Πρόληψης, μέσα από παρεμβάσεις που επικεντρώνονται κύρια στις αιτίες του προβλήματος και στην γενικότερη προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας των ανθρώπων, είναι να βοηθάει τις όποιες μεταβάσεις τους, ώστε αυτές να γίνονται με ομαλό τρόπο και να μην αποτελούν αίτια για τη δημιουργία εξαρτητικών συμπεριφορών.

Νέες ανάγκες προκύπτουν συνεχώς για τον σύγχρονο άνθρωπο που επιτάσσουν τον επαναπροσδιορισμό των διαφόρων ρόλων του (π.χ., γονιός, εκπαιδευτικός, κ.ά.).

Τα Κέντρα Πρόληψης δημιουργούν το ασφαλές πλαίσιο για την επεξεργασία όλων αυτών και την ενδυνάμωση των ανθρώπων.